Tăng sắc tố sau viêm: Cách nhận biết và điều trị

Tăng sắc tố sau viêm (Post-Inflammatory Hyperpigmentation – PIH) là tình trạng da phổ biến. Có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, nhưng đặc biệt phổ biến ở những người có tông màu da tối. Đây không chỉ là vấn đề thẩm mỹ mà còn là một thách thức về tâm lý. Vì nó có thể tồn tại trong nhiều tháng. Thậm chí nhiều năm nếu không được điều trị đúng cách.

Hãy cùng tìm hiểu kỹ hơn về tăng sắc tố, nguyên nhân hình thành và các phương pháp điều trị hiệu quả.

Tăng sắc tố là gì?

Tăng sắc tố là tình trạng da xuất hiện các mảng tối màu hoặc vết thâm trên bề mặt. Trong đó, tăng sắc tố sau viêm là kết quả của tổn thương hoặc viêm nhiễm da. Khi da bị tổn thương (do mụn, bỏng, chấn thương hoặc các tình trạng khác), cơ thể sẽ kích hoạt cơ chế bảo vệ tự nhiên. Một trong số đó là sản sinh melanin. Sắc tố chịu trách nhiệm tạo màu da – để bảo vệ khu vực bị tổn thương.

Tuy nhiên, khi sản sinh melanin quá mức, da ở khu vực đó sẽ trở nên sẫm màu hơn. So với vùng da xung quanh, dẫn đến tăng sắc tố.

Nguyên nhân gây tăng sắc tố

Phản ứng viêm trong da

Khi da bị viêm, các tế bào melanocyte trong lớp biểu bì sẽ được kích thích. Để sản xuất melanin nhằm chống lại sự tổn thương. Tuy nhiên, việc sản xuất này thường không đồng đều. Dẫn đến các vùng da tối màu.

Theo nghiên cứu từ Journal of Clinical and Aesthetic Dermatology (2020), viêm do mụn trứng cá là nguyên nhân hàng đầu gây tăng sắc tố sau viêm ở thanh thiếu niên và người trưởng thành.

Tác động từ tia UV

Tia UV từ ánh nắng mặt trời không chỉ làm da bị tổn thương mà còn khiến tình trạng tăng sắc tố trở nên nghiêm trọng hơn. Melanin – vốn là “lá chắn” bảo vệ tự nhiên của da. Được sản sinh thêm khi tiếp xúc với tia UV, làm vùng da đã tăng sắc tố trở nên đậm màu hơn.

Sai lầm trong chăm sóc da

Việc sử dụng mỹ phẩm chứa hóa chất mạnh. Lột tẩy da quá mức hoặc tự ý sử dụng sản phẩm không được kiểm nghiệm. Là nguyên nhân phổ biến khiến da tổn thương, gây tăng sắc tố.

Di chứng từ mụn trứng cá

Nặn mụn sai cách hoặc không điều trị đúng thời điểm sẽ để lại các vết thâm hoặc sẹo tối màu. Đây là nguyên nhân thường gặp ở các bạn trẻ đang trong độ tuổi dậy thì. Làn da sẽ ửng đỏ sau thời gian sẽ sạm trở thành thâm. Để lâu ngày thâm sạm sẽ rất khó điều trị.

Các loại tăng sắc tố

• Tăng sắc tố ở lớp biểu bì: Da có màu nâu sẫm do melanin tập trung tại lớp thượng bì. Loại này dễ điều trị hơn.
• Tăng sắc tố ở lớp hạ bì: Da có màu xanh xám hoặc xanh đen vì melanin lắng đọng sâu hơn. Điều trị thường khó khăn và mất nhiều thời gian.

Cách điều trị hiệu quả

Laser trị liệu

Công nghệ laser như PicoSure hoặc Fraxel Dual được sử dụng phổ biến để giảm tăng sắc tố.

• Cơ chế hoạt động: Laser tác động vào các hạt melanin ở vùng da bị tối màu. Phá vỡ chúng thành các phần tử nhỏ hơn để cơ thể loại bỏ.
• Hiệu quả: Nhanh chóng và phù hợp với hầu hết các loại tăng sắc tố, đặc biệt là ở lớp biểu bì.

Sản phẩm bôi ngoài da

Một số thành phần hoạt tính có khả năng làm giảm sắc tố da bao gồm:

• Hydroquinone: Được xem là “tiêu chuẩn vàng” trong điều trị tăng sắc tố, hydroquinone có khả năng ức chế enzyme tyrosinase – enzyme quan trọng trong quá trình sản xuất melanin.
• Niacinamide: Thành phần lành tính giúp giảm viêm và làm đều màu da.
• Vitamin C: Hoạt chất chống oxy hóa mạnh mẽ, giúp làm sáng vùng da tối màu.

Tẩy da chết hóa học

Các loại axit như glycolic acid, lactic acid hoặc salicylic acid. Không chỉ giúp loại bỏ lớp da chết mà còn kích thích tái tạo tế bào da mới, làm mờ vết thâm nám hiệu quả.

Bảo vệ da bằng kem chống nắng

Chống nắng là yếu tố sống còn trong việc điều trị tăng sắc tố. Kem chống nắng là một lá chắn giúp làn da tránh được các tác động trực tiếp của ánh nắng, môi trường. Sau khi thực hiện bất kỳ dịch vụ điều trị nào làn da ít nhiều cũng sẽ bị tổn thương. Và chống nắng sẽ là lựa chọn tối ưu cho việc bảo vệ da trong thời điểm “nhạy cảm” này.

Phương pháp tự nhiên

Mặc dù không phải là phương pháp điều trị chính thống. Một số chiết xuất từ thiên nhiên như cam thảo, chiết xuất trà xanh hoặc axit kojic đã được chứng minh có tác dụng làm sáng da nhẹ nhàng.

Lưu ý

• Kiên nhẫn: Đặc biệt ở lớp hạ bì, đòi hỏi thời gian điều trị lâu dài, thường từ 3-6 tháng hoặc hơn.
• Không tự ý sử dụng sản phẩm: Chỉ nên sử dụng các sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng và tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ.
• Chăm sóc da nhẹ nhàng: Tránh các sản phẩm hoặc phương pháp lột tẩy mạnh làm da tổn thương hơn.

Kết luận

Tăng sắc tố sau viêm là một tình trạng không thể xem nhẹ, đặc biệt khi ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và sự tự tin của người mắc. Tuy nhiên, với các phương pháp điều trị hiện đại như laser, tẩy da chết hóa học và các sản phẩm bôi ngoài da phù hợp, tình trạng này có thể được cải thiện đáng kể.

Quan trọng nhất, hãy bảo vệ da khỏi tia UV và tìm kiếm sự tư vấn từ các chuyên gia da liễu uy tín để lựa chọn liệu pháp phù hợp nhất với làn da của bạn.

Nguồn tham khảo

• American Academy of Dermatology (AAD): www.aad.org
• Journal of Clinical and Aesthetic Dermatology: www.jcadonline.com
• International Journal of Dermatology: www.onlinelibrary.wiley.com
• Mayo Clinic: www.mayoclinic.org